‘Kerken helpen zich klaar te maken voor de toekomst, daar doen wij het voor’
Henk Lakerveld, restauratiearchitect en naamgever van Lakerveld Ingenieurs & Architecten, heeft in samenwerking met Jan Egas en Henk de Gelder een nieuw platform opgericht. In onderstaand interview leest u meer over het ontstaan en de toekomstplannen.
Jan Egas is rentmeester en managementadviseur. Met zijn bureau Egas Management & Advies BV adviseert hij bedrijven en organisaties over strategie, organisatie, ontwikkeling, verbetering en groei. Als rentmeester beheert en ontwikkelt hij historisch vastgoed. Henk de Gelder is architect-partner bij RoosRos Architecten, dat vanuit zijn missie Respectvol Rentmeesterschap gezonde en toekomstgerichte kerken door heel Nederland ontwerpt. Samen hebben deze drie mannen het platform Duurzaam Gemeente Perspectief opgericht, dat kerkgemeenten en parochies helpt met het ontwikkelen van een duurzaam en toekomstgericht perspectief op hun gemeente. Wij vroegen de drie naar hun drijfveren en inzichten.
Hoe is dit initiatief ontstaan?
Henk de Gelder: ‘Zowel Henk als Jan als ikzelf zijn in verschillende rollen als kerkrentmeesters actief of actief geweest. En in die rollen hebben wij ervaren dat je soms tegen opgaven of uitdagingen aan loopt die te groots of complex zijn om zelf op te lossen. Bijvoorbeeld omdat ze samenhangen met beleidsvraagstukken van de kerkgemeente, of omdat er een integrale visie op de toekomst van de gehele gemeente voor nodig is. Kerkrentmeesters hebben vaak de opdracht om een interventie in het gebouw te doen. Dat is een technische insteek, maar die heeft soms onvoldoende raakvlakken met de langetermijnvisie van, of ontwikkelingen binnen, de gemeente. Omdat wij vanuit onze verschillende professionele disciplines veel ervaring hebben met dit soort vraagstukken, leek het ons zinvol om onze krachten te bundelen en onze kennis en kunde voor kerkgemeenten in heel Nederland beschikbaar te maken.’
Wat is jullie doel?
Jan Egas: ‘We hebben het platform Duurzaam Gemeente Perspectief opgezet om kerkrentmeesters te helpen integraal te kijken naar ontwikkelingen rond hun gemeente. Daarin nemen we het hele totaalplaatje mee. Wat is de visie, de rol en de betekenis van een gemeente? Wat betekent dit voor de straat, de wijk en het dorp? Hoe kunnen in tijden van krimp en secularisatie op een andere manier onze rol als gemeente invullen en welke vorm of functie heeft ons kerkgebouw daarvoor nodig? Bij dat soort vraagstukken helpen wij. Het platform is in maart 2023 live gegaan.’
Jullie focussen specifiek op de domeinen gemeente, gebouw en kapitaal. Hoe is die driedeling ontstaan?
Henk de Gelder: ‘We hebben brainstormsessies gehad, met als belangrijkste doel het boven tafel krijgen van de integraliteit binnen de vraag die vaak naar ons als architecten van (monumentale) kerkgebouwen toe komt. Zo kwamen op deze drie domeinen uit. Gemeenten hebben vaak een beleidsplan. Wie ben je, waarom ben je er, welke ambitie heb je? Dat zijn de genen. De stenen, de gebouwen, de middelen, zijn er meestal ook al. Wij hebben het domein kapitaal toegevoegd. Enerzijds omdat geld vaak een issue is, maar ook omdat een stuk bestuurskracht belangrijk is. Die is nodig om de integraliteit aan te pakken en alles aan elkaar te verbinden.’
In kerkbesturen zitten vaak capabele, betrokken mensen. Kunnen die dit zelf niet?
Jan Egas: ‘Zeker kunnen zij dat. Wij gaan dan ook niet op de stoel van de kerkbestuurders zitten. Wij zijn juist een klankbord voor hen. Op basis van onze ervaring, kennis en kunde helpen wij hen de juiste beleidsmatige afwegingen maken. We spiegelen en sparren, denken mee en kijken mee. We helpen ze een realistische visie te ontwikkelen op wat er met een krimpende gemeente of een verouderd of te groot kerkgebouw wellicht niet meer kan, maar zeker ook verkennen we samen wat er wel allemaal mogelijk is. We verkennen nieuwe wegen en openen nieuwe mogelijkheden. Vervolgens reiken wij de handvatten aan waarmee ze die dingen in gang kunnen krijgen. Denk aan lijntjes leggen met organisaties, contacten aanleveren, dat soort zaken. En op enig moment, als er helderheid is in de richting of als er een oplossing is voor het vraagstuk, stappen wij er weer tussenuit.’
Is Duurzaam Gemeente Perspectief een commercieel initiatief?
Henk de Gelder: ‘Er zit een verdienmodel achter, onze schoorstenen moeten immers ook roken, maar het initiatief is echt ontstaan uit persoonlijke betrokkenheid. Als personen, maar ook vanuit de organisaties die wij vertegenwoordigen, zijn wij alle drie sterk betrokken bij het wel en wee van de kerk. Wij zijn allen actief in de kerk en weten wat er leeft en speelt. Voor ons is het dus geen droge theorie, maar dagelijkse praktijk. We hebben niet voor niets de naam Duurzaam Gemeente Perspectief gekozen. Wij willen kerken helpen door van buiten naar hun opgaven te kijken en hen te helpen daar een toekomstgericht perspectief op te ontwikkelen.’
Wat ziet de nabije toekomst eruit voor jullie initiatief?
Henk Lakerveld: ‘Eind maart hebben we het platform gelanceerd op de Kerkenbeurs in Goes. Nu willen we doorpakken. De media opzoeken, een campagne lanceren op sociale media, interviews geven en onszelf zo onder de aandacht brengen van kerkbesturen door heel Nederland. Vanuit onze professionele achtergrond hebben we al veel contacten met kerkbesturen en waar dat opportuun is brengen we het platform onder de aandacht. Daarbij houden we uiteraard het einddoel voor ogen: niet het platform is het doel, maar kerken zo goed mogelijk helpen zich klaar te maken voor de toekomst. Daar doen wij het voor.’
Lakerveld is klaar voor de toekomst (bericht overname)
Al jarenlang is Lakerveld Ingenieurs & Architecten een begrip in de wereld van restauratie, renovatie en vastgoed onderhoud. Henk Lakerveld heeft het bedrijf in 1988 opgericht en de organisatie in de loop der tijd uitgebouwd. Met een team van 15 collega’s maakt Lakerveld gebouwen klaar voor de toekomst. Maar het werd tijd om naar binnen te kijken: hoe maken we Lakerveld Ingenieurs & Architecten zelf toekomstbestendig?
Een duurzame oplossing is gevonden. Het architecten en ingenieursbureau wordt ondergebracht als een zelfstandige juridische eenheid onder de holding van Welzen Octagon B.V. De holding waar ook Helix advies en Helix academy onder vallen. Daarmee is Lakerveld Ingenieurs & Architecten echt klaar voor de toekomst.
Op 25 mei 2023 heeft de overdracht plaatsgevonden, waarna Henk Lakerveld zal aanblijven als directielid van Lakerveld Ingenieurs & Architecten. De huidige functie van Henk is overgenomen door Maarten van Vliet.
Introductie Maarten van Vliet
Maarten van Vliet was commercieel directeur van Helix Advies en is ervaren in het vakgebied van restauratie en renovatie. Maarten heeft aan de HTS bouwkunde te Utrecht en TU-Delft gestudeerd. Aan de TU-Delft heeft hij zich gespecialiseerd tot Restauratie Architect. Binnen Helix was Maarten de drijvende kracht achter de ontwikkeling van de Vakgroep Monumenten (ERM 2005 gecertificeerd). Deze vakgroep wordt bij Lakerveld Ingenieurs & Architecten ondergebracht. Hiermee worden de openstaande vacatures bij Lakerveld volledig ingevuld. Dit betekent dat Lakerveld een flinke stap vooruit zet!
Werkzaamheden Henk Lakerveld
Henk Lakerveld zal werkzaam blijven als directielid om zijn werkzaamheden aan Maarten van Vliet over te dragen en gezamenlijk het bureau verder uit te bouwen tot een full service ingenieurs & architectenbureau op het gebied van onder andere erfgoed, duurzaamheid, herbestemming en onderwijshuisvesting.
Bekijk projectvideo's
Een greep uit de projecten van Lakerveld Ingenieurs & Architecten
Hieronder vindt u een selectie uit onze projecten. Van restauratie tot vastgoedonderhoud.
Restauratie
Renovatie
Herbestemming
Verduurzaming
Vastgoedonderhoud
Directievoering en toezicht
Lakerveld doet SIM aanvraag voor 43 monumenten
Ieder jaar kan voor 1 april op de Subsidieregeling instandhouding monumenten (Sim) subsidie aangevraagd worden voor rijksmonumenten die geen woonhuis zijn. Zoals een kerk, molen of fabriek. Ook groene en archeologische monumenten vallen onder deze subsidieregeling. De instandhoudingssubsidie is bestemd voor reguliere onderhoudskosten op basis van een 6-jarig onderhoudsplan.
Lakerveld heeft voor 43 rijksmonumenten de SIM aanvraag gedaan. Voor de aanvragen is het nodig een inspectierapport op te laten stellen. Hierin hebben we de huidige technische staat van het rijksmonument beschreven en geven we inzage in de gebreken, oorzaken en eventuele gevolgen daarvan. Het bevat adviezen over de uit te voeren werkzaamheden in volgorde van urgentie en over de termijnen van aanpak.
Met de SIM aanvraag voor 43 rijksmonumenten is zo’n 2 miljoen euro subsidie gemoeid.
Een aantal voorbeelden van monumenten waarvoor aanvraag is gedaan:
Wij zijn gecertificeerd als Erkend Restauratie-Architectenbureau
Lakerveld Ingenieurs & Architecten is gecertificeerd als Erkend Restauratie-Architectenbureau en voor Bouwkundig Advies Monumenten. Deze beide certificeringen als vastgelegd in de URL 1001 en URL 2001 vormen een waarborg voor de door ons te leveren kwaliteit in de monumenteninstandhouding. Voor meer informatie over beide regelingen verwijzen wij u naar de stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) www.stichtingerm.nl.
In 2022 hebben we opnieuw een audit gehad voor de ERM. Eind februari hebben we bericht gekregen dat beide certificaten verlengd zijn.
Nieuwe huisstijl en website!
Wij hebben de bladzijde omgeslagen naar een nieuw hoofdstuk, wij hebben onlangs onze nieuwe huisstijl en website geïntroduceerd! Onze nieuwe uitstraling maakt ons bureau herkenbaar en klaar voor de toekomst. Op de website lichten we verschillende projecten uit om een indruk te geven van de breedte en diversiteit van ons werk. Kijk gerust even rond!
Over het logo
In het logo zie je verschillende onderdelen die refereren naar onze dienstverlening:
- De driehoeken in het logo staan voor unieke gebouwen, ieder gebouw heeft zijn eigen kenmerken en verhaal.
- De samenstelling van de driehoeken zijn geïnspireerd op de gulden snede, een verhouding van lijnen die veel in de kunst en architectuur gebruikt worden.
- Qua kleurstelling is gekozen voor kleuren die voorkomen in monumentaal erfgoed. Hiermee leggen we de link naar onze dienstverlening als restauratie-architect.
Eerste steen G. Th. Rietveldschool
Een mooie mijlpaal voor de G. Th. Rietveldschool te Badhoevedorp! Op 23-09-2021 werd door oud-directeur dhr. W. Wagenaar de eerste steen gelegd.
Het Rietveldgebouw is een werk van een groot, richtinggevend 20e-eeuws architect, Gerrit Th. Rietveld. Het gebouw is qua casco goed bewaard gebleven. Het Rietveldgebouw is een bouwwerk van 25 bij 67,5 meter. Het heeft een zeer regelmatige plattegrond die is opgebouwd uit een stramien van circa 2,5 bij 2,5 meter. Het gehele volume van één laag, kent verspringende daken die allemaal worden gedekt door platte daken. Het Rietveldgebouw kent een heldere opzet en een sterk horizontale belijning. Dit komt met name door de platte daken die op verschillende plaatsen zijn voorzien van overstekken en door de verschillen in hoogte tussen de afzonderlijke programmaonderdelen van het gebouw. Zo zijn de lokalen hoger vormgegeven dan de gangen, de entreehal en de entreeluifel. De buitenentree wordt overdekt door een grote, rechthoekige luifel die voor de gebouwmassa uitsteekt en waardoor de entree duidelijk gemarkeerd wordt. De hal is hier achter gesitueerd en wordt bereikt via een transparant tochtportaal. Aan de hal zijn verschillende ruimten gegroepeerd: de twee gangen die naar de lokalen leiden, de voormalige directiekamer, de toiletten en de garderobe en het toilet voor de leerkrachten. Aan het einde van de hal bevindt zich tevens de achteringang van het schoolgebouw.
In 2014 heeft Lakerveld Ingenieurs & Architecten de plannen voor de restauratie en herbestemming uitgewerkt. Het gehele project, restauratie en nieuwbouw is als totaalproject samengevoegd en aanbesteed in opdracht van SOPOH. Voor borging van de restauratiekwaliteit zijn aanvullende voorwaarden in het restauratiebestek gesteld voor de uitvoerende aannemers en met name de onderaannemers.
Het werk wordt uitgevoerd door aannemingsbedrijf P. van Leeuwen te Meerkerk. Uitvoeringsbegeleiding wordt verzorgd door Lakerveld Ingenieurs & Architecten.
Herbestemmingsplan Hooge Huys Ottoland
Iedere opgave is maatwerk en vraagt daarom om een geheel eigen benadering. Ook in het geval van de restauratie en herbestemming van Het Hooge Huys aan de B 32 en 36 in Ottoland.
Het plan voor de herbestemming van deze monumentale woonboerderij bestaat uit de splitsing van de boerderij in 6 wooneenheden en het realiseren van 3 vrijstaande en 2 half-vrijstaande woningen op het achtererf.
De woningen in de boerderij zijn dusdanig ontworpen dat die de structuur van de boerderij volgen. Het voorhuis blijft voorhuis en haar bestaande ruimten zijn qua functie leidend. In het achterhuis/voormalige stalruimte komen op de begane grond 2 woningen en op de voormalige hooizolder komen een woning met een loggia en 2 studiowoningen, waarbij de gebinten blijven behouden. Op het erf komt een schuur waarin bergingen voor meerdere woningen worden gerealiseerd. Er is alles aan gedaan om het bestaande beeld, te zien vanaf de B, zoveel als mogelijk te behouden. De doorzichten naar het achterliggende landschap vinden we essentieel en het achtererf met nieuwe woningen kan worden versterkt met oever- en erfbeplanting en met streekeigen begroeiing in de vorm van knotwilgen, hoogstam fruitbomen, leilindes en liguster en buxushagen. Ons bureau werkt met veel toewijding aan de uitwerking van het plan waarbij de nieuwe bewoners centraal staan. Bovendien blijft een bijzonder monument behouden.
Restauratie
Restauratie en onderhoud Evangelische Broedergemeente Zeist
De Evangelische Broedergemeente in Zeist is een rijksmonument en stamt af van het kerkgenootschap dat in 1700 van Duitsland naar Nederland kwam. Het behoort tot de Top 100 Monumenten in Nederland.
In 2014 zijn wij gevraagd een masterplan te schrijven om dit prachtige stuk historie te restaureren, renoveren, verduurzamen en onderhouden.
Wij schreven een masterplan van 10 jaar met als doel om deze panden in ere te bewaren én iets te doen aan de leegstand van het pand. De eerste jaren lag de focus op restauratie van daken, funderingen en gevels. De komende periode zullen we bruggen, sloten en muren onder handen nemen. Ook de verduurzaming van dit monumentale bezit heeft met de jaren een belangrijke rol ingenomen in het masterplan.
De laatste tien jaar is er weer veel leven in het monument en is de leegstand teruggedrongen. Zo wordt de helft van de panden gebruikt als woonruimte en de andere helft als kantoorruimte. Ook vindt u er een kerk en museum terug.
Restauratie van het Oude Raedthuys te Woudrichem
Lakerveld Ingenieurs & Architecten begeleidt de restauratieve werkzaamheden aan het 17e-eeuwse voormalige raadhuis van de vestingstad Woudrichem.
In goede samenwerking met onze opdrachtgever, de gemeente Altena, heeft ons bureau een meerjarenonderhoudsplan opgesteld voor dit rijksmonumentale pand. Voor het opstellen van een meerjarenonderhoudsplan wordt, zoals gebruikelijk bij ons bureau, eerst door onze inspecteurs opgenomen.
Op basis van deze opname stellen we een plan op voor het uit te voeren restauratieve onderhoud voor de aankomende tien jaar. Het opname rapport en plan zijn met succes gebruikt voor het aanvragen van de Subsidie Instandhouding Monumenten bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.
Fase I van het onderhoud is uitgevoerd in 2021 en momenteel staat het raadhuis in de steigers voor fase II. In deze fase gaan we onder andere de glas-in-lood panelen vernieuwen door deze te kopiëren, de glas-in-lood panelen waren in slechte staat. Verder zal lokaal uitgevallen voegwerk worden gerepareerd, worden de dakpannen herdekt en vernieuwd waar nodig, en krijgen de houten kozijnen van het raadhuis een grote schilderbeurt.
Op verzoek van de gemeente wordt ook een begin gemaakt met de restauratie van het kenmerkende monumentale cartouche met het wapen van Woudrichem in de voorgevel. In samenspraak met natuursteendeskundigen is een eerste opname gedaan en wordt een plan opgesteld voor restauratie van de cartouche, inclusief het schilderwerk. Tijdens deze opname kwam al naar voren dat de cartouche in het verleden zelfs deels verguld is geweest. We zullen in samenwerking met de deskundigen zorgdragen voor een gedegen restauratie van het cartouche, zodat deze weer in oude glorie kan worden hersteld. Wordt vervolgd…
Onderhoud Grote Kerk Dordrecht
De Grote Kerk van Dordrecht is een iconisch gebouw in de omgeving. Al ruim 20 jaar is Lakerveld betrokken bij het in stand houden van deze prachtige kerk.
Het begon twee decennia geleden met een subsidieplan, een plan dat wij nog ieder jaar uitvoeren en bijwerken.
Aan de hand van dit subsidieplan begeleiden wij het onderhoud, voeren we deelrestauraties uit, regelen we subsidies en bepalen we de focus over welk onderhoud in welke periode van belang is. In periodes van 6 jaar verwoorden we wat nodig is en kijken we naar de bereikbaarheidskosten.
De Grote Kerk Dordt is een bijzonder project in onze portefeuille. Het draagt ontzettend veel historie met zich mee en het is aan ons om de balans te vinden tussen het bepalen van het nodige onderhoud en de financiële haalbaarheid daarvan.
Renovatie
Renovatie Koningin Wilhelminaschool Leerdam
De renovatie aan deze school is gestart in 2012. Het project had wat voeten in de aarde vanwege de duurzaamheidsambities bij aanvang. Uiteindelijk is het gelukt om de ambities waar te maken, het project is in 2020 opgeleverd.
Wanneer je de school betreedt is er binnen weinig meer zichtbaar van hoe het er voorheen uitzag. We hebben de school nagenoeg helemaal heringericht. Ook het exterieur is aangepakt en oogt fris en modern.
De school is voorzien van decentrale CO2-gestuurde ventilatie en LED-verlichting. Het casco is geïsoleerd door de buitenkozijnen met boeiboorden te vervangen en door zowel de gevels als de platte en hellende daken na te isoleren. Ook is voorzien in ‘slimme’ thermostaatknoppen, die schakelen op aanwezigheid en daardoor het gasverbruik minimaliseren. Als laatste hebben we een veld zonnepanelen gelegd, die ervoor moet zorgen dat wat er aan stroom nog wordt verbruikt zelf wordt opgewekt.
Dankzij de verduurzamingsacties is de Koningin Wilhelminaschool nu een BENG-school (bijna energie neutraal). De ventilatiegraad voldoet daarnaast aan het Programma van Eisen Frisse Scholen.
Renovatie van monumentale Rietveldschool in Badhoevedorp
Het Rietveldgebouw is een werk van een groot, richtinggevend 20e-eeuws architect, Gerrit Th. Rietveld. Het gebouw is qua casco goed bewaard gebleven en is anno 21e eeuw van monumentale waarde.
Begin 2012 heeft Lakerveld de opdracht ontvangen om een haalbaarheidsonderzoek uit te voeren naar de mogelijkheid om het Rietveldgebouw te integreren in de nieuw te bouwen G.T. Rietveldschool te Badhoevedorp. De uitkomst van dit onderzoek was dat het integreren van het Rietveldgebouw in de nieuwe school goed mogelijk was mits het Rietveldgebouw intensief gerestaureerd zou worden en het nieuwbouwdeel qua vormgeving en aansluiting zorgvuldig ingepast zou worden.
Het nieuwbouwdeel van de G.Th. Rietveldschool is ontworpen door RoosRos Architecten uit Oud-Beijerland, de directievoering en toezichthouding ligt bij Lakerveld.
In 2014 hebben wij de plannen voor de restauratie en herbestemming uitgewerkt. Het gehele project, restauratie en nieuwbouw, is samengevoegd en aanbesteed in opdracht van SOPOH (Stichting Openbaar Primair Onderwijs Haarlemmermeer).
In de restauratie van het originele pand, wordt de gevel teruggebracht naar hoe het in de tijd van Rietveld was. Aan de binnenkant van het pand worden alle onderdelen van hoogwaardige monumentale waarde behouden. Alles wat nieuw geplaatst wordt, heeft een knipoog naar de tijd van Rietveld, zodat oud en nieuw mooi bij elkaar aansluiten.
Renovatie van Sporthal de Reiger in Groot-Ammers
Sporthal De Reiger, gelegen in Groot-Ammers, beschikt over een ruime sporthal waar zowel diverse (sport)verenigingen als particulieren dagelijks gebruik van maken. De accommodatie biedt naast sporthal ook horeca, waardoor het een veelbezochte en gebruikte ontmoetingsplek is.
Om de sporthal te laten voldoen aan de wensen van deze tijd heeft Lakerveld verschillende renovaties uitgevoerd waardoor het pand verbeterd en verduurzaamd is.
De sporthal is gasloos gemaakt en er zijn investeringen gedaan om 0-op-de-meter te realiseren. Zo is de sportvloer met dekvloer vervangen om er vloerverwarming aan te kunnen leggen, is de verlichting vervangen door LED-verlichting en is de hele dak-afwerkingsconstructie verbeterd. Deze is vervangen naar een witte dakbedekking met RC 6,0m2K/W.
De technische cv-ruimte is omgevormd tot een opstelplaats van de warmtepomp met een elektrische boiler. Op een andere plek zijn twee voorraadvaten geplaatst. De ventilatie van het pand is geheel vervangen en energiezuinig gemaakt. Ten slotte is het dak vol gelegd met de benodigde zonnepanelen, om te kunnen voorzien in de energiebehoefte.
